Η Σεροτονίνη (Serotonin ) είναι μια χημική ουσία που μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και σε όλο το σώμα . Η σεροτονίνη παίζει βασικό ρόλο σε λειτουργίες του σώματος όπως η διάθεση, ο ύπνος, η πέψη, η ναυτία, η επούλωση πληγών, η υγεία των οστών, η πήξη του αίματος και η σεξουαλική επιθυμία. Τα πολύ χαμηλά ή πολύ υψηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορούν να προκαλέσουν σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα υγείας.
Γενικές Πληροφορίες
Τι είναι η Σεροτονίνη ;
Η σεροτονίνη, επίσης γνωστή ως 5-υδροξυτρυπταμίνη (5-HT), είναι ένας μονοαμινικός νευροδιαβιβαστής. Δρα επίσης και ως ορμόνη.
Η σεροτονίνη βρίσκεται κυρίως στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στο γαστρεντερικό σύστημα. Αναφέρεται μερικές φορές ως ο νευροδιαβιβαστής “ευεξίας” επειδή εμπλέκεται στη ρύθμιση της διάθεσης, της όρεξης και του ύπνου, μεταξύ άλλων λειτουργιών. Ως νευροδιαβιβαστής, η σεροτονίνη μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλό σας (το κεντρικό νευρικό σας σύστημα) και σε όλο το σώμα σας (το περιφερικό σας νευρικό σύστημα). Αυτά τα χημικά μηνύματα λένε στο σώμα σας πώς να λειτουργήσει.
Η σεροτονίνη παίζει διάφορους ρόλους στο σώμα σας, όπως επηρεάζει τη μάθηση, τη μνήμη, την ευτυχία καθώς και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, του ύπνου, της σεξουαλικής συμπεριφοράς και της πείνας. Η έλλειψη επαρκούς σεροτονίνης θεωρείται ότι παίζει ρόλο στην κατάθλιψη, το άγχος, τη μανία και άλλες καταστάσεις υγείας.
Το μεγαλύτερο μέρος της σεροτονίνης που βρίσκεται στο σώμα σας βρίσκεται στο έντερό σας (έντερα). Περίπου το 90% της σεροτονίνης βρίσκεται στα κύτταρα που επενδύουν τον γαστρεντερικό σας σωλήνα. Απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματός σας και απορροφάται από τα αιμοπετάλια. Μόνο το 10% περίπου παράγεται στον εγκέφαλό σας.
Η σεροτονίνη παράγεται από το απαραίτητο αμινοξύ τρυπτοφάνη. Ένα απαραίτητο αμινοξύ σημαίνει ότι δεν μπορεί να παραχθεί από το σώμα σας. Πρέπει να λαμβάνεται από τις τροφές που τρώτε.
Στον εγκέφαλο, η σεροτονίνη εμπλέκεται στη ρύθμιση πολλών φυσιολογικών διεργασιών, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης, του άγχους και της αντίδρασης στο στρες. Πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στην κατάθλιψη, καθώς τα άτομα με κατάθλιψη έχουν συχνά χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλό τους. Ορισμένα φάρμακα, όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI), δρουν αυξάνοντας τη διαθεσιμότητα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και του άγχους.
Στο γαστρεντερικό σύστημα, η σεροτονίνη εμπλέκεται στη ρύθμιση των εντερικών κινήσεων και στον έλεγχο της ναυτίας και του εμέτου. Συμμετέχει επίσης στη ρύθμιση της λειτουργίας των αιμοπεταλίων και της πήξης του αίματος.
Συνολικά, η σεροτονίνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση πολλών φυσιολογικών διεργασιών στο σώμα και οι διαταραχές στα επίπεδα της σεροτονίνης μπορούν να συμβάλουν σε ποικίλα προβλήματα υγείας.
Πώς λειτουργεί η σεροτονίνη στο σώμα
Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που παίζει ζωτικό ρόλο σε διάφορες φυσιολογικές και νευρολογικές διεργασίες στο σώμα. Συμμετέχει στη ρύθμιση της διάθεσης, της όρεξης, του ύπνου και πολλών άλλων λειτουργιών. Ακολουθούν ορισμένες από τις κύριες λειτουργίες της σεροτονίνης στο σώμα:
- Ρύθμιση της διάθεσης: Η σεροτονίνη στον εγκέφαλό σας ρυθμίζει τη διάθεσή σας. Συχνά αποκαλείται η φυσική χημική ουσία του σώματός σας που “αισθάνεται καλά”. Όταν η σεροτονίνη βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα, αισθάνεστε πιο συγκεντρωμένοι, συναισθηματικά σταθεροί, πιο ευτυχισμένοι και πιο ήρεμοι. Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης έχουν συνδεθεί με την κατάθλιψη, το άγχος και άλλες διαταραχές της διάθεσης. Πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του άγχους, της κατάθλιψης και άλλων διαταραχών της διάθεσης συχνά στοχεύουν σε τρόπους αύξησης του επιπέδου της σεροτονίνης στον εγκέφαλό σας.
- Έλεγχος της όρεξης: Η σεροτονίνη βοηθά στη ρύθμιση της όρεξης, σηματοδοτώντας στον εγκέφαλο πότε το σώμα έχει φάει αρκετή τροφή. Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης έχουν συνδεθεί με την υπερκατανάλωση τροφής και την παχυσαρκία.
- Ρύθμιση της πέψης: Το μεγαλύτερο μέρος της σεροτονίνης του σώματός σας βρίσκεται στο γαστρεντερικό σας σύστημα, όπου βοηθά στον έλεγχο της λειτουργίας του εντέρου σας και παίζει ρόλο στην προστασία του εντέρου σας. Το έντερό σας μπορεί να αυξήσει την απελευθέρωση σεροτονίνης για να επιταχύνει την πέψη ώστε να απαλλάξει το σώμα σας από ερεθιστικές τροφές ή τοξικά προϊόντα. Η σεροτονίνη παίζει επίσης ρόλο στη μείωση της όρεξής σας κατά τη διάρκεια του φαγητού.
- Πρόκληση ναυτίας: Η ναυτία προκαλείται όταν η σεροτονίνη απελευθερώνεται στο έντερό σας πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να χωνευτεί. Το χημικό μήνυμα λαμβάνεται από τον εγκέφαλό σας, το οποίο αντιλαμβάνεστε ως ναυτία. Πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση του αισθήματος της ναυτίας και του εμέτου στοχεύουν σε συγκεκριμένους υποδοχείς σεροτονίνης στον εγκέφαλό σας.
- Ρύθμιση του ύπνου: Η σεροτονίνη, μαζί με έναν άλλο νευροδιαβιβαστή, τη ντοπαμίνη, παίζει ρόλο στην ποιότητα του ύπνου σας (πόσο καλά και πόσο καιρό κοιμάστε). Ο εγκέφαλός σας χρειάζεται επίσης σεροτονίνη για να παράγει μελατονίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης.
- Ρύθμιση του πόνου: Η σεροτονίνη μπορεί να ρυθμίσει τον πόνο μειώνοντας την ευαισθησία των υποδοχέων του πόνου στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.
- Επούλωση πληγών: Η σεροτονίνη απελευθερώνεται από τα αιμοπετάλια στο αίμα σας για να βοηθήσει στην επούλωση των πληγών. Προκαλεί επίσης τη στένωση των μικρότερων αιμοφόρων αγγείων, των αρτηριολίων, η οποία επιβραδύνει τη ροή του αίματος και βοηθά στο σχηματισμό θρόμβων. Αυτή είναι μια σημαντική διαδικασία στην επούλωση των πληγών.
- Ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος: Η σεροτονίνη συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος δρώντας σε ορισμένους νευρώνες στον εγκέφαλο που ελέγχουν τη θερμορύθμιση.
- Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης: Η σεροτονίνη παίζει ρόλο στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης συστέλλοντας τα αιμοφόρα αγγεία και αυξάνοντας τον καρδιακό ρυθμό.
- Υγεία των οστών: Τα επίπεδα σεροτονίνης μπορεί να παίζουν ρόλο στην πυκνότητα των οστών σας. Τα υψηλά επίπεδα σεροτονίνης στο έντερό σας μπορεί να παίζουν ρόλο στο να γίνονται τα οστά αδύναμα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σπασίματα των οστών (κατάγματα) και οστεοπόρωση.
- Σεξουαλική υγεία: Η σεροτονίνη παίζει επίσης ρόλο – μαζί με τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη – στην επιθυμία σας για σεξ.
Συνοπτικά, η σεροτονίνη είναι ένας κρίσιμος νευροδιαβιβαστής που συμβάλλει στη ρύθμιση πολλών βασικών φυσιολογικών και νευρολογικών διεργασιών στο σώμα
Ποια προβλήματα σχετίζονται με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης;
Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορεί να σχετίζονται με πολλές καταστάσεις υγείας, όπως:
- Κατάθλιψη και άλλα προβλήματα διάθεσης.
- Άγχος.
- Προβλήματα ύπνου.
- Πεπτικά προβλήματα.
- Αυτοκτονική συμπεριφορά.
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες.
- Διαταραχές πανικού.
- Σχιζοφρένεια.
- Φοβίες.
Οι επιστήμονες έχουν ακόμη πολλά να μάθουν για το ρόλο της σεροτονίνης στο σώμα και στις ασθένειες.
Τι μπορεί να προκαλέσει χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης;
Ένα χαμηλό επίπεδο σεροτονίνης έχει συνήθως περισσότερες από μία αιτίες. Τεχνικά, τα επίπεδα σεροτονίνης είναι χαμηλά επειδή:
- Το σώμα σας δεν παράγει αρκετή σεροτονίνη.
- Το σώμα σας δεν χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τη σεροτονίνη. Αυτό μπορεί να συμβεί αν δεν έχετε αρκετούς υποδοχείς σεροτονίνης ή αν οι υποδοχείς δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε.
Τι μπορώ να κάνω για να αυξήσω τα επίπεδα σεροτονίνης;
Οι τρόποι αύξησης των επιπέδων σεροτονίνης περιλαμβάνουν:
- Να τρώτε περισσότερα τρόφιμα που περιέχουν τρυπτοφάνη.
- Συχνή έκθεση στο ηλιακό φώς.
- Η λήψη ορισμένων συμπληρωμάτων.
- Να ασκείστε περισσότερο και να μειώνετε το επίπεδο του στρες σας.
Τρόφιμα για την αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης
Πολλές τροφές περιέχουν φυσικά τρυπτοφάνη, το αμινοξύ από το οποίο παράγεται η σεροτονίνη. Μπορείτε να προσπαθήσετε να αυξήσετε τα επίπεδα της σεροτονίνης σας τρώγοντας τροφές που περιέχουν τρυπτοφάνη, όπως
- Σολομός.
- Αυγά.
- Τυρί.
- Γαλοπούλα.
- Τόφου.
- Πατάτες
- Ανανάς.
- Ξηροί καρποί, βρώμη και σπόροι.
Η κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη δεν θα ενισχύσει απαραίτητα τα επίπεδα σεροτονίνης από μόνη της. Πρόκειται για μια πολύπλοκη διαδικασία. Το σώμα σας χρειάζεται υδατάνθρακες για να απελευθερώσει ινσουλίνη, η οποία είναι απαραίτητη για την απορρόφηση των αμινοξέων. Στη συνέχεια, ακόμη και αν η τρυπτοφάνη εισέλθει στο αίμα σας, πρέπει να ανταγωνιστεί με άλλα αμινοξέα για να απορροφηθεί στον εγκέφαλό σας. Οι επιστήμονες εξακολουθούν να μελετούν πώς η κατανάλωση τροφών που περιέχουν τρυπτοφάνη ενδεχομένως να ενισχύει τα επίπεδα σεροτονίνης.
Η έκθεση στο Ηλιακό φως
Η μη επαρκής έκθεση στο ηλιακό φως μπορεί να οδηγήσει σε κάποιους ανθρώπους στην εποχική συναισθηματική διαταραχή της διάθεσης. Προσπαθήστε να λαμβάνετε 10-15 λεπτά ηλιακού φωτός κάθε μέρα για να ενισχύσετε όχι μόνο τα επίπεδα σεροτονίνης αλλά και τα επίπεδα βιταμίνης D. Εάν ζείτε σε περιοχή όπου δεν μπορείτε να έχετε φυσικό ηλιακό φως, σκεφτείτε να χρησιμοποιήσετε φωτοθεραπεία για να έχετε το απαραίτητο καθημερινό ηλιακό φως.
Η λήψη ορισμένων συμπληρωμάτων
Αρκετά διαιτητικά και φυτικά συμπληρώματα αυξάνουν επίσης τα επίπεδα σεροτονίνης. Σε αυτά περιλαμβάνονται:
- Συμπλήρωμα διατροφής: Τρυπτοφάνη, προβιοτικά και SAMe. (Η S-Αδενοσυλ- μεθειονίνη ή αλλιώς SAMe συντίθεται στον ανθρώπινο οργανισμό από το απαραίτητο αμινοξύ μεθειονίνη. Δρα ως ιφυσικό αντικαταθλιπτικό, αυξάνοντας την ντοπαμίνη)
- Συμπληρώματα βοτάνων: Συμπληρώματα από βότανα: Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν το τζίνσενγκ, το βαλσαμόχορτο, το συριακό ρόδο και το μοσχοκάρυδο.
Να ασκείστε περισσότερο και να μειώνετε το επίπεδο του στρες σας.
Η τακτική άσκηση είναι γνωστό ότι αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης. Τριάντα λεπτά αερόβιας άσκησης πέντε φορές την εβδομάδα συν δύο συνεδρίες προπόνησης δύναμης την εβδομάδα μπορούν να βελτιώσουν τις διαταραχές της διάθεσης και την υγεία της καρδιάς.
Ποια φάρμακα αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης;
Η σεροτονίνη ή οι υποδοχείς σεροτονίνης αποτελούν κοινούς στόχους της φαρμακευτικής εύρενας, δεδομένου ότι πολλές καταστάσεις υγείας επηρεάζονται από τη σεροτονίνη.
Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης περιλαμβάνουν :
Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI): Αυτά τα φάρμακα είναι τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά και λειτουργούν εμποδίζοντας την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, αυξάνοντας τη διαθέσιμη ποσότητα σεροτονίνης.
Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI): Αυτά τα φάρμακα λειτουργούν επίσης εμποδίζοντας την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης, καθώς και της νορεπινεφρίνης, ενός άλλου νευροδιαβιβαστή.
Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA): Αυτά τα φάρμακα ήταν μερικά από τα πρώτα αντικαταθλιπτικά που αναπτύχθηκαν και δρουν αναστέλλοντας την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης.
Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs): Αυτά τα φάρμακα δρουν αναστέλλοντας το ένζυμο που διασπά τη σεροτονίνη, οδηγώντας σε αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης.
Άτυπα αντικαταθλιπτικά: Αυτά τα φάρμακα έχουν διάφορους μηχανισμούς δράσης, αλλά ορισμένα μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο.
Πολλά άλλα φάρμακα, που λαμβάνονται για πολλές ιατρικές καταστάσεις, αυξάνουν επίσης τη σεροτονίνη. Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν την οικογένεια των φαρμάκων για τον πονοκέφαλο triptan, τα οπιοειδή αναλγητικά, τα κατασταλτικά του βήχα που περιέχουν δεξτρομεθορφάνη και τα φάρμακα κατά της ναυτίας.
Ποια προβλήματα σχετίζονται με υψηλά επίπεδα σεροτονίνης;
Ενώ η σεροτονίνη είναι ένας σημαντικός νευροδιαβιβαστής που συμβάλλει στη ρύθμιση πολλών φυσιολογικών και νευρολογικών διεργασιών στο σώμα, τα υψηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορούν να οδηγήσουν σε διάφορα προβλήματα υγείας. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα:
- Σεροτονινεργικό σύνδρομο : Πρόκειται για μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση που εμφανίζεται όταν υπάρχει περίσσεια σεροτονίνης στο σώμα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν διέγερση, σύγχυση, πυρετό, ταχυκαρδία και μυϊκή ακαμψία.
- Γαστρεντερικά προβλήματα: Τα υψηλά επίπεδα σεροτονίνης στο έντερο μπορεί να οδηγήσουν σε διάρροια, ναυτία και έμετο.
- Σεξουαλική δυσλειτουργία: Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν σεξουαλικές παρενέργειες όπως μειωμένη λίμπιντο ή δυσκολία στην επίτευξη οργασμού με υψηλά επίπεδα σεροτονίνης.
- Αλλαγές στην αρτηριακή πίεση: Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα υψηλά επίπεδα σεροτονίνης μπορεί να οδηγήσουν σε μεταβολές της αρτηριακής πίεσης, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης.
- Αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας: Η σεροτονίνη μπορεί να προκαλέσει τη συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ύπαρξη υψηλών επιπέδων σεροτονίνης είναι σπάνια και συνήθως εμφανίζεται μόνο ως αποτέλεσμα αλληλεπιδράσεων φαρμάκων ή ορισμένων ιατρικών καταστάσεων. Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε υψηλά επίπεδα σεροτονίνης ή αντιμετωπίζετε οποιαδήποτε συμπτώματα, είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν ιατρό για καθοδήγηση και θεραπεία.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης;
Η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη είναι δύο διαφορετικοί νευροδιαβιβαστές που διαδραματίζουν διαφορετικούς ρόλους στο σώμα. Ενώ και οι δύο εμπλέκονται στη ρύθμιση της διάθεσης και άλλων φυσιολογικών διεργασιών, έχουν διαφορετικές λειτουργίες και μηχανισμούς δράσης. Ακολουθούν ορισμένες βασικές διαφορές μεταξύ της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης:
Λειτουργία: Η ντοπαμίνη εμπλέκεται κυρίως στη ρύθμιση των κέντρων ανταμοιβής και ευχαρίστησης του εγκεφάλου, των κινήτρων, της κίνησης και της προσοχής. Συνδέεται επίσης με τον εθισμό και τη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου. Η σεροτονίνη, από την άλλη πλευρά, εμπλέκεται κυρίως στη ρύθμιση της διάθεσης, της όρεξης, του ύπνου και της κοινωνικής συμπεριφοράς.
Μηχανισμός δράσης: Η ντοπαμίνη λειτουργεί με τη δέσμευση σε υποδοχείς ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, οι οποίοι πυροδοτούν έναν καταρράκτη σηματοδότησης που οδηγεί στις επιδράσεις της. Η σεροτονίνη λειτουργεί με τη δέσμευση σε υποδοχείς σεροτονίνης στον εγκέφαλο και σε άλλα μέρη του σώματος, οι οποίοι επίσης πυροδοτούν καταρράκτη σηματοδότησης που οδηγεί στα αποτελέσματά της.
Παραγωγή και διανομή: Η ντοπαμίνη παράγεται σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου και διανέμεται σε όλο το σώμα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Η σεροτονίνη παράγεται κυρίως στο έντερο και το στέλεχος του εγκεφάλου και διανέμεται σε όλο το σώμα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος και των νευρικών ινών.
Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία: Η δυσλειτουργία της ντοπαμίνης σχετίζεται με διάφορες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως η σχιζοφρένεια, ο εθισμός και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Η απορρύθμιση της σεροτονίνης συνδέεται με την κατάθλιψη, το άγχος και άλλες διαταραχές της διάθεσης.
Συνοπτικά, η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη είναι και οι δύο σημαντικοί νευροδιαβιβαστές που διαδραματίζουν διαφορετικούς ρόλους στον οργανισμό. Ενώ μοιράζονται κάποιες ομοιότητες, έχουν διαφορετικές λειτουργίες, μηχανισμούς δράσης και επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.