Γρήγορη αναζήτηση
Μηχανισμός δράσης των Αντικαταθλιπτικών Φαρμάκων
Τα αντικαταθλιπτικά είναι μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία της κατάθλιψης και των συναφών διαταραχών. Υπάρχουν διάφοροι διαφορετικοί τύποι αντικαταθλιπτικών, αλλά όλα δρουν με παρόμοιο τρόπο αλλάζοντας τα επίπεδα ορισμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο.
Οι πιο συχνά συνταγογραφούμενοι τύποι αντικαταθλιπτικών είναι οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), οι οποίοι αυξάνουν την ποσότητα σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που εμπλέκεται στη ρύθμιση της διάθεσης, μεταξύ άλλων. Αυξάνοντας τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, οι SSRI μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
Άλλοι τύποι αντικαταθλιπτικών, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA) και οι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs), δρουν αυξάνοντας τα επίπεδα άλλων νευροδιαβιβαστών, όπως η νορεπινεφρίνη και η ντοπαμίνη, στον εγκέφαλο. Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές εμπλέκονται επίσης στη ρύθμιση της διάθεσης.
Η δράση των αντικαταθλιπτικών βασίζεται στη διαμόρφωση διαφόρων επεξεργασιών που λαμβάνουν χώρα στον νευρώνα, το κεντρικό στοιχείο του νευρικού συστήματος. Τα αντικαταθλιπτικά διαπερνούν εύκολα την κυτταρική μεμβράνη των νευρώνων και αλληλεπιδρούν με μόρια στην επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης, κυτταροπλασματικά στοιχεία και πυρηνικά μόρια. Ωστόσο, οι μηχανισμοί που επηρεάζουν την επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων δεν είναι πλήρως διευκρινισμένοι, οπότε και οι θεωρίες σχετικά με τους ρόλους των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι πολλές.
Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά που κυκλοφορούν έχουν άμεση επιδραση στον έλεγχο της ποσότητας των νευροδιαβιβαστών, που είναι διαθέσιμοι για την επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων. Παρά το γεγονός αυτό, οι αλλαγές θεωρείται ότι συμβαίνουν εκτός από τη ζώνη των υποδοχέων και σε αλλαγές στο υποκυτταρικό επίπεδο, οδηγώντας σε νευροπλαστικότητα.
Είναι πολύ σημαντικό το όποιο φάρμακο να χορηγείται στις κατάλληλες δόσεις, τηρώντας τα διαστήματα χορήγησης, προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό επίπεδο αποτελεσματικότητας. Από τις πρώτες χορηγήσεις παρατηρήθηκε βελτίωση τόσο της ποιοτικής όσο και της ποσοτικής συναπτικής μετάδοσης. Οι αρχικές ευεργετικές επιδράσεις περιλαμβάνουν τη μείωση του άγχους και τη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου. Επιπλέον, μέσω της διαμόρφωσης των υποδοχέων σε νευρωνικό επίπεδο, έχουν έμμεσες επιδράσεις στην ενδοκρινική και ανοσολογική λειτουργία του οργανισμού μέσω της μείωσης των επιπέδων κορτιζόλης
Τρόπος δράσης των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φαρμακευτικές ουσίες όπως η σιταλοπράμη, η εσκιταλοπράμη, η σερταλίνη, η παροξετίνη, η φλουβοξαμίνη. Πριν από την χορήγηση της θεραπείας με αυτές τις ουσίες, πιθανολογείται απο τον ψυχίατρο ότι υπάρχει ανεπάρκεια σεροτονίνης (5-HT) στους σεροτονινεργικούς νευρώνες του ασθενή, με αποτέλεσμα την τροποποιημένη απελευθέρωση σεροτονίνης. Κατά συνέπεια, θα σχηματιστεί μεγαλύτερος αριθμός προσυναπτικών και μετασυναπτικών υποδοχέων στους οποίους θα συνδεθεί η απελευθερούμενη σεροτονίνη.
Μετά τις πρώτες ημέρες χορήγησης αντικαταθλιπτικών έχει παρατηρηθεί αποκλεισμός των υποδοχέων και διατήρηση της σεροτονίνης στη συναπτική σχισμή. Ωστόσο, ο αποκλεισμός των υποδοχέων είναι κοντά στα νευρωνικά πεδία , γεγονός που εξηγεί την καθυστερημένη έναρξη της μέγιστης επίδρασης. Κατα την μακροχρόνια χορήγηση, θα δημιουργηθεί απευαισθητοποίηση των προσυναπτικών και μετασυναπτικών υποδοχέων (φαινόμενο καθοδικής ρύθμισης), η οποία θα οδηγήσει σε καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων και σε μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών αυτού του τύπου αντικαταθλιπτικού.
Επειδή αυτός ο τύπος φαρμάκου δρα ελεύθερα σε ολόκληρο το κεντρικό νευρικό σύστημα, η δέσμευση των σεροτονινεργικών υποδοχέων σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση των τυπικών ανεπιθύμητων ενεργειών αυτής της κατηγορίας αντικαταθλιπτικών: γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, έμετος), ανησυχία, άγχος, αϋπνία, διαταραχές της σεξουαλικής διάθεσης. Κατά κανόνα, εάν εμφανιστούν, αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες τείνουν να είναι συχνότερες κατά την έναρξη της θεραπείας και να μειώνονται σταδιακά.
Τρόπος δράσης των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών
Οι κύριοι εκπρόσωποι αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν: αμιτριπτυλίνη, νορτριπτυλίνη, ιμιπραμίνη, δοξεπίνη. Όπως και οι SSRI, ο ρόλος τους είναι να αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης από τη συναπτική σχισμή. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα, η δράση που δημιουργείται δεν περιορίζεται μόνο στους σεροτονινεργικούς υποδοχείς, αλλά και στους χολινεργικούς, α1-αδρενεργικούς και ισταμινεργικούς υποδοχείς . Λόγω αυτού του μη ειδικού μηχανισμού δράσης, ευθύνονται για διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες. Oι σημαντικότερες ανεπιθύμητες είναι: καταστολή, ζάλη, υπνηλία, ξηροστομία, διαταραχές διέλευσης, διαταραχές του καρδιακού ρυθμού ή αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης SΝRIs
Δύο ενώσεις ανήκουν ειδικά σε αυτή την κατηγορία: η ντουλοξετίνη και η βενλαφαξίνη. Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης (SNRIs) χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Όπως υποδηλώνει το όνομα, ο κύριος μηχανισμός δράσης αυτού του τύπου φαρμάκων είναι η αναστολή τόσο της επαναπρόσληψης σεροτονίνης όσο και της νοραδρεναλίνης στη συναπτική σχισμή. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι έχουν μικρότερη επίδραση στην επαναπρόσληψη ντοπαμίνης. Η επίδραση στους υποδοχείς είναι δοσοεξαρτώμενη. Έτσι, σε χαμηλές δόσεις δρα όπως οι SSRI και σε ενδιάμεσες και υψηλές δόσεις όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Η χαμηλότερη συγγένειά τους για τους μουσκαρινικούς, ισταμικούς και αδρενεργικούς υποδοχείς έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τα τρικυκλικά.
Τρόπος δράσης των αναστολέων της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs)
Οι εκπρόσωποι αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν την τρανυλκυπρομίνη, φαινελζίνη και τη ισοκαρβοξαζίδη . Ο μηχανισμός δράσης είναι απλός, δηλαδή αυξάνει τη διαθεσιμότητα των νευροδιαβιβαστών που προέρχονται από μονοαμίνες (ντοπαμίνη, σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη) στη συναπτική σχισμή, εμποδίζοντας τον μεταβολισμό τους. Χορηγώντας αυτό το φάρμακο, διασπάται λιγότερη σεροτονίνη, άρα συγκεντρώνεται περισσότερη, με αποτέλεσμα τη βελτίωση του συναισθήματος. Χορηγούνται ακόμη, κυρίως σε περίπτωση που δε λειτουργήσουν, άλλα νεότερα φάρμακα, όπως είναι τα SSRIs και SNRIs.
Τρόπος δράσης άλλων αντικαταθλιπτικών
Η βουπροπιόνη είναι ένα άλλο φάρμακο που έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό τόσο στη θεραπεία της κατάθλιψης όσο και του εθισμού στη νικοτίνη. Παρακάμπτει τη σεροτονινεργική οδό και δρα επιλεκτικά στα συστήματα ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης.
Η μιρταζαπίνη είναι ένα άτυπο αντικαταθλιπτικό που μπορεί να χορηγηθεί σε αυτή την ψυχιατρική διαταραχή. Δρα με μεγαλύτερη εκλεκτικότητα σε ορισμένους σεροτονινεργικούς τύπους υποδοχέων, αλλά έχει επίσης προταθεί ότι μπορεί επίσης να διαδραματίσει ρόλο στην αναστολή της νοραδρενεργικής οδού. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες στο γαστρεντερικό σύστημα είναι χαμηλότερες από εκείνες που προκαλούν οι SSRI, εκτός από το ότι η βιβλιογραφία δείχνει σημαντικές ισταμινεργικές επιδράσεις, όπως καταστολή ή αύξηση βάρους.
Σημείωση:
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν δρουν αμέσως και μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες μέχρι να γίνουν αισθητά τα πλήρη αποτελέσματά τους. Επιπλέον, δεν ανταποκρίνονται όλοι οι άνθρωποι στα αντικαταθλιπτικά με τον ίδιο τρόπο, και ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να δοκιμάσουν πολλά διαφορετικά είδη φαρμάκων πριν βρουν ένα που τους ταιριάζει. Είναι επίσης σημαντικό να συνεργάζεστε στενά με τον ψυχίατρό σαςς όταν λαμβάνετε αντικαταθλιπτικά, καθώς μπορεί να έχουν πιθανές παρενέργειες και να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα.